In een eerdere post schreven we over onze voorkeur voor natuurlijke materialen als het om onze kleding gaat. Natuurlijk kiezen wij alleen nog maar voor vintage of duurzame kleding, maar dat houdt niet in dat we nu onbeperkt kunnen shoppen zonder schuldgevoel. Tijdens het lezen van het boek The Story of Stuff van Annie Leonard kwam ik erachter hoe complex (en uitgebreid) het proces achter een simpel katoenen t-shirtje was. Dit doet me mijn (capsule) wardrobe alleen maar meer waarderen en laat me twee keer nadenken voordat ik een 'leuk' shirtje koop. 

Katoen is pluizig, dorstig en giftig

Althans, gewoon katoen dan. Oorspronkelijk komt katoen uit de tropen, maar inmiddels wordt het ook verbouwd in Amerika, Oezbekistan, Australië, China, India en kleine Afrikaanse landen. Katoenplanten behoren tot 's werelds meest geïrrigeerde gewassen. Als je bedenkt dat nu slechts 0,7% van de irrigatie duurzame druppelirrigatie is, kun je dus wel bedenken hoeveel water er alleen al bij het verbouwen van katoen verspild wordt. Dit is niet alleen zonde, maar kan ook problematisch worden, aangezien de plant verbouwd wordt in landen met weinig water. Hierdoor wordt veel water voor de productie geïmporteerd, voordat de shirts weer geëxporteerd worden naar rijke landen voor de verkoop. In Europa komt 84 procent van de aan katoen gerelateerde water footprint van landen die niet bij Europa horen. Niet echt local proof dus. 

De totale mondiale productie bedraagt meer dan 25 miljoen ton per jaar; ofwel voeldoende op vijftien (!) T-shirts voor elke aardbewoner te maken

Om het belang van water te benadrukken wordt in The Story of Stuff een schokerend voorbeeld gegeven: in het Aralmeer in Oezbekistan, is vanwege de omliggende katoenplantages, het watervolume in de binnenzee tussen 1960 en 2002 met tachtig procent afgenomen. Dit heeft geleid tot hete zomers, minder regen en enorme stofstormen in het gebied, die op hun beurt weer zout en pesticides vervoeren. 

Katoen neemt wereldwijd ongeveer 2,5% landbouwgrond in beslag, maar gebruikt wel 10% van alle kunstmest en 25% van alle bestrijdingsmiddelen.

Sprayen, bleken en spuiten

Bestrijdingsmiddelen worden veelvuldig gebruikt op de katoenplantages, maar hier houdt het niet op. Als de katoenplanten zijn geplukt, worden ze verwerkt tot het stofje dat we allemaal kennen. Dit gaat niet zomaar, maar gebeurt door een ingewikkeld industrieel proces. Eerst gaan de planten in een ontkorrelmachine, vervolgens worden ze gebundeld tot balen, waarna ze verscheept worden en de balen worden uitgepakt, de pluizen worden geperst en wordt gekaard, gekamd en draden worden getrokken. Hierna gaan deze draden naar weef- en breimachines die de stof maken. Om een zacht stofje te krijgen, worden veel chemische stoffen gebruikt, die bewezen schadelijk zijn voor de gezondheid.

Zelfs gekleurde shirts worden van tevoren gebleekt (met giftig chloor) voordat ze gekleurd worden.

Zonder verder in te gaan op het giftige bleek- en kleurproces, de arbeidsomstandigheden van de naaisters en de schadelijke gevolgen van het dragen van chemisch behandelde stoffen, denk ik dat het idee duidelijk is: voor het maken van mijn t-shirt zijn heel veel grondstoffen en werkprocessen nodig. Een simpel shirtje van 2,99 zal ik dan ook niet snel meer kopen. 

Go sustainable!

Veel biologisch katoen komt uit Turkije, wat voor ons een stuk dichterbij is dan de katoenplantages in India en dus minder transport kost. Daarnaast wordt in een biologische katoenfabriek vaak gebruik gemaakt van verf op basis van kleurstoffen met olie, hoewel dit niet altijd op grote schaal kan gebeuren. Er worden geen pesticiden en kunstmest gebruikt, waardoor de kooldioxideuitstoot wordt verminderd en de bodem en het grondwater schoner blijven. Daarnaast beschermt dit uiteraard de mensen, dieren en boeren. 

De belangrijkste boodschap van Annie Leonard is echter duidelijk: draag je shirtje tot je het écht niet meer kunt dragen. Want hoe verleidelijk het ook is om nieuwe mode te kopen; als je weet hoeveel werk en 'vervuiling' er achter je shirtje zit, denk je wel twee keer na over je aankoop. Tweedehands is natuurlijk ook een supergoede keuze, omdat je dan 'geen gebruik maakt' van nieuwe grondstoffen.

Wat hangt er in jouw kast?

Alle informatie komt uit het boek The story of Stuff van Annie Leonard uit 2010. ISBN 978 90 229 9604 1 - geleend bij de Bibliotheek in Amersfoort.