De afgelopen tijd verdiepte ik (J) me in de wereld van plasticrecycling. Voor het online platform Voor de Wereld van Morgen schreef ik er (J) onlangs een artikel over en ook als Plastic Trendwatcher voor de EU Conference on Plastics was ik er mee bezig. Vooral de toename van het plasticgebruik (volgens een recent onderzoek van de Ellen MacArthur Foundation zal het gebruik van plastic in de komende twintig jaar verdubbelen en in 2050 zijn verviervoudigd) betekent dat we goed over onze recyclingsystemen moeten nadenken én moeten kijken of het wel echt de oplossing is. Ben je benieuwd naar wat achtergrond? Lees dan vooral dit blogje door! Wil je liever een overzichtelijk en leesbaar overzicht, check dan het artikel op VDWVM.

Probleem 1: het mysterie van de mixen

Laten we even beginnen bij het begin: plastic recyclen. Waarom is het recyclen van plastic zo ineffectief (ongeveer 10-30%) in vergelijking met bijvoorbeeld glas en papier (80-90%)? Het recyclen van plastic is lastig omdat in het plasticrecyclaat nog schadelijke en uitgefaseerde stoffen kunnen zitten. In plastics aangeduid met #6 komt bijvoorbeeld vaak styreen voor, in plastic #7 zit vaak BPA. Deze stoffen zijn schadelijk voor de gezondheid en mogen daarom niet zomaar gebruikt worden. Chemische recycling, een mogelijke oplossing hiervoor, wordt als ‘eng’ beschouwd en is nog te kostbaar en nieuw. Daarom wijzen trends eerder op andere toepassingsvormen, bijvoorbeeld door brandstof van plasticmixen te maken (waardoor het minder erg is als plasticsoorten worden gemixt - hoewel die stoffen door uitlaatgassen ook weer in onze lucht komt). 

Probleem 2: recycle or die?

Vanwege lage olieprijzen is nieuw plastic (virgin, gemaakt van olie) nu nog een stuk goedkoper en aantrekkelijker dan gerecycled plastic (lees hier meer over in het artikel op VDWVM). In de laatste jaren zijn hierdoor ongeveer tweehonderd van de meer dan zevenduizend recyclingbedrijven in Amerika failliet gegaan. De extreme waardedaling van het materiaal (samenhangend met de (te) lage olie- en gasprijzen die ik hiervoor al noemde) zorgde er dus letterlijk voor dat de bedrijven het niet overleefden. Ook politiek-economische incentives op dit gebied ontbreken nog. Gelukkig zijn er wel signalen van verandering zichtbaar: in Zweden krijgen hergebruikte artikelen nu bijvoorbeeld een subsidie. 

Probleem 3: it's the context that counts
Als we plasticrecycling in de context van andere afvalverminderingsstrategieën (dus niet hergebruiken maar op een andere manier afval tegengaan) plaatsen, blijkt het effect van recycling te kostbaar en nihil. Betere opties zijn vermindering van materiaalgebruik (een shift van wegwerpplastic naar herbruikbaar plastic is bijvoorbeeld te zien in het gebruik van plastic tasjes na inzet van vrijwilligersprograma’s en wetgeving), direct hergebruik van producten, composteerbare materialen en aanpassingen in ontwerp (denk aan bijvoorbeeld closed-looprecycling bij PET-flessen met statiegeld). Doordat polymeren niet natuurlijk afbreken blijven aanzienlijke hoeveelheden end-of-lifeproducten zich ophopen (de plastic afvalberg wordt steeds groter). Daarom zijn natuurlijk-afbreekbare materialen over het algemeen beter. Om deze reden kiezen wij altijd voor kleding van natuurlijke materialen of producten van hout. 

Probleem 4: meer inzameling, meer impact
De manier van het faciliteren van recycling blijkt ook een belangrijke factor voor effectiviteit: in het Verenigd Koninkrijk werd bijvoorbeeld pas een stijging in inzameling te zien toen ‘stoeprandrecycling’ (iedereen een container naast de straatkant laten zetten in plaats van verschillende afvalbrengstations in de wijk plaatsen) werd ingevoerd. Dit is echter niet de holy grail: de juiste methode hangt af van onder andere de populatie en locatie (in steden is het economisch aantrekkelijker dan op het platteland). Het aantrekkelijk maken van producten van recyclaat (door het los te koppelen van winst) en het tegelijkertijd stimuleren van het inzamelen van plastic (op lokaal niveau, bijv. zoals bij Recology San Francisco waar we eerder al over schreven) kunnen positieve technologische én ecologische gevolgen hebben. Naarmate de afvalstromen groter worden, wordt het makkelijker om technologische innovaties te financieren (grotere stromen zorgen voor meer investerings- en toepassingsmogelijkheden), waardoor verbranding minder aantrekkelijk wordt dan recycling. Hierbij is het wel essentieel dat het recyclaat dezelfde kwaliteit krijgt als virgin materiaal, wat nu nog niet zo is.

Recycling als laatste optie
Nu ik dit beeld heb geschetst zakt de moed je misschien in de schoenen. Dat is gelukkig ook niet helemaal nodig. In het VDWVM-artikel geef ik wat tips voor het bijdragen aan betere recycling. Het is nog beter om recycling als laatste optie van circulaire economie te zien in plaats van als oplossing voor het probleem. Er wordt ieder jaar meer afval gemaakt, waardoor het probleem blijft toenemen. Afval dat niet gemaakt wordt hoeft ook niet te worden gescheiden en gerecycled. Juist daarvoor ben je op het goede adres: kijk eens op ons blog rond en zoek wat alternatieven en tips uit die voor jou makkelijk vol te houden zijn!

Bronnen: