Kansen voor circulaire economie

Circulaire economie werd al in de jaren zestig en zeventig besproken als concept, maar is de laatste jaren steeds populairder geworden. Dit komt vooral omdat circulaire economie kan zorgen voor een afname in CO2-uitstoot van 48%. Dit heeft omgerekend een economische waarde van 1.8 trillion en kan in Europa voor twee miljoen extra banen zorgen tot 2030. In Europa is daarom in 2015 een 'Circular Economy Package' gelanceerd (en geüpdatet in 2018), waarbij de levensduur van producten wordt verlengd door hergebruik en recycling. 

Photo by Toa Heftiba on Unsplash

(Bedrijfs)cultuur als barrière 

Een essentiële shift

Volgens een onderzoek van Kirchherr et al. uit 2017 moet circulaire economie gezien worden als 'een fundamentele systematische innovatie, in plaats van een beetje aan de status quo draaien'. De onderzoekers van dit artikel beamen dit: "Circulaire economie vereist essentiële veranderingen in de huidige consumptie- en productiepatronen. Denk bijvoorbeeld aan een shift van wegwerpbekers naar een statiegeldsysteem" (met herbruikbare bekers!). 

Photo by Toa Heftiba on Unsplash

Uitkomsten in het kort

• Bedrijven vinden dat consumenten te snel van mening veranderen. Daarom past het produceren van een duurzaam (als in: lang te gebruiken) product niet bij de laatste modetrends. 
• Mensen zijn gewoontedieren. Consumenten kopen herhaaldelijk dezelfde 150 items, die 85% van hun behoeften voorzien. Het is moeilijk om deze patronen te doorbreken; er is weinig spelingsruimte. 
• Het circulaire economie-aspect blijft bij bedrijven vaak hangen in de MVO- en milieuhoek. Ze zijn minder belangrijk in invloedrijke afdelingen zoals uitvoer of financiering. 
• Bedrijven zijn twijfelend, en durven geen grote stappen te nemen. Dit kan samenhangen met het gebrek aan interesse en bewustzijn bij consumenten. Want: waarom zou je een mega-investering doen in herbruikbare producten als consumenten toch voor het goedkopere wegwerpproduct kiezen? 
• Veel bedrijven hebben een 'conservatieve' lineaire productieketen, waardoor circulaire economie voor hen onhaalbaar lijkt. Circulaire economie is dus nog niet mainstream. 
• Marktbarrières houden circulaire economie tegen: denk aan goedkope grondstoffen (virgin plastic is goedkoper dan gerecycled plastic), hoge opstart- en investeringskosten. Bedrijven wachten af tot een voorloper deze investeringskosten maakt, zodat zij het voor veel minder geld kunnen kopiëren. Het gevolg? Iedereen wacht op degene die als eerste de stap zet en ondertussen gebeurt er niks.
• Beleidsbarrières bestaan, ondanks de CE-doelstellingen van de Europese Commissie. Zo kan een bedrijf dat bakeliet wil recyclen niet het afvalmateriaal (bakeliet) over de grens transporteren naar een recycelaar in België, omdat de wetten het niet toestaan. En mag een projectontwikkelaar geen gerecyclede toplaag op wegen aanleggen, omdat daar een verbod op is. 
• Goede beleidsmaatregelen om barrières weg te nemen zijn bijvoorbeeld het verlagen op belasting op reparaties en het subsidiëren van de opstartkosten van circulaire projecten (of het stoppen van subsidies op niet-duurzame projecten zoals fossiele brandstoffen). 
• De belangrijkste technologische barrière is het gebrek aan circulair design, maar deze barrière staat pas op de achtste plaats in het onderzoek. En dat terwijl beleid zich juist veel op technische in plaats van culturele veranderingen richt.