Dé basis van zero waste is toch wel het idee van 'de vijf R-en'. Refuse, Reduce, Reuse, Recycle and Rot. Wat betekent dat je jezelf bij elke aankoop en elk product de volgende vragen moet stellen: Kan ik het weigeren? Kan ik minderen? Kan ik het hergebruiken? Kan het gerecycled worden? Kan ik het composteren? En dat is best eenvoudig.

1 Refuse

Ik schreef ooit een paper met de titel 'The Right to Refuge and the Right to Refuse'. Dat ging helemaal niet over zero waste, maar eigenlijk is het best toepasselijk; we hebben allemaal het recht om bescherming te zoeken (tegen giftige BPA's of tegen klimaatverandering) én we hebben het recht om (afval, plastic, CO2) te weigeren. Met dat weigeren begint het: zeg nee tegen afval. Dus neem dat plastic zakje op de markt niet aan, weiger beleefd de plastic vork van Julia's, koop geen verpakte groente meer. En weiger ooit nog een plastic tandenborstel in je mond te steken. Geen afval aannemen is de eerste, en de belangrijkste, stap naar Zero Waste.

2 Reduce

Mijn familie bestaat uit hamsters, het is voor mij dan ook moeilijk om níet drie komkommers te kopen als de derde gratis is. Toch is dat ontzettend belangrijk. Door niet te veel te kopen (en dat geldt niet alleen voor voedsel, maar voor álles dat je koopt), hoef je ook geen restjes weg te gooien. En het heeft meer voordelen: je kunt je focussen op kwaliteit (koop een perfect zittende spijkberbroek in plaats van vijf futloze h&m-broeken), je houdt geld over (omdat je beter inkoopt), je hebt éindelijk een legitieme reden om je schoonmoeder ervan te weerhouden lelijke kerstcadeautjes te kopen.

3 Reuse

Hoe langer een product gebruikt wordt, hoe beter. Je hoeft namelijk geen alternatief te zoeken zolang je een oud product nog gebruikt. Hergebruik dus glazen potjes om verpakkingsloze aankopen, kliekjes of zelfgemaakte make-up in te bewaren. Hergebruik oude shirts als pyjama's. Hergebruik kranten om cadeautjes in te pakken (stukje baker's twine eromheen en je hebt een supermooi pakje!). Hergebruik gescheurde lakens om zakjes van te maken (oké, dit heb ik zelf ook nog steeds niet gedaan, maar het idee is leuk).

4 Recycle

Als je een product echt niet meer zelf kunt gebruiken, zorg dan dat het op de goede manier verwerkt wordt. Kleding in de kledingcontainer, papier en plastic apart, glas in de glasbak, je kent het wel. Als producten niet gerecyled worden, maar als regulier afval worden 'verwerkt', belanden ze op de vuilnisbelt of worden ze verbrand. Dat is natuurlijk zonde - want de grondstoffen verdwijnen - maar ook schadelijk, want de bodem onder een vuilnisbelt raakt vervuild en er komen door de verbranding allerlei gassen vrij.

5 Rot

Als het goed is (want je hebt plastic geweigerd of hergebruikt) heb je nu alleen nog organische dingen over, zoals aardappelschillen, bamboe tandenborstels en pennen van maïs. Dit kun je allemaal composteren. Sommige dorpen en steden hebben gft-bakken of groene kliko's, maar Amsterdam doet daar niet aan mee. Hier belandt al het composteerbare materiaal bij het restafval (en wordt dus gestort of verbrand). Composteer daarom zelf: compostbak op het balkon, compostzak in de voorraadkast - er zijn mogelijkheden. Het vocht dat je overhoudt gaat naar je planten en het compost raak je op internet (of aan je oom met een grote tuin) eenvoudig kwijt, want het is súpergoed voor planten.

En wat nou als ik een feestje geef?

Laten we het zero waste 5xR-stappenplan eens toelichten met een praktisch voorbeeld. Je gaat op zoek naar snacks voor een feestje. Refuse verpakte dingen, zoals chips, noten en kaasstengels. De zakjes die bij de AH liggen zijn makkelijk meenemen, maar laat ze lekker liggen en koop je noten op de markt of in een winkel waar je ze zelf kunt scheppen (bijvoorbeeld de Ekoplaza of de kaasboer). Onverpakte chips zijn moeilijker te vinden, maar koop zoete en gewone aardappels en maak het zelf! Reduce de hoeveelheid dingen die je koopt. Heb je echt vijfentwintig soorten snacks nodig? Nee! Bedenk een paar lekkere hapjes, maak ze met liefde, zet er een schaaltje nootjes bij en niemand zal klagen. Word. Reuse oude glazen verpakkingen om je hapjes in te serveren en voor decoratie. Je maakt de leukste kaarsen van jampotten en pinterest staat vól toffe ideeën. Recycle de gebroken glazen op de juiste manier en breng papier naar de papierbak. Rot de restjes die je ook de volgende dagen niet op krijgt (als dat zo is, heb je stap 2 trouwens niet helemaal goed gedaan) en composteer je aardappelschillen (van de chips). Zo, that's it, zo simpel is het.