Welkom in de wondere wereld van Bokashi. In zero waste kringen klinkt de mysterieuze Bokashi haast als een goeroe. Daarom werden we nieuwsgierig naar deze, anders dan de naam zou vermoeden, manier van composteren. Nee, het is inderdaad geen alwetende raadgever voor al zijn zero waste volgelingen! Bokashi is een plastic (hierover later meer) emmer waarin je je keukenafval thuis op je balkon kunt composteren. 

Composteren houdt ons al een tijdje bezig. Eerder schreven we er al over tijdens het uiten van onze frustraties, als duurzaam voornemen en tijdens het beantwoorden van onze tien vragen. Nu is het dan eindelijk zover: we gaan composteren! Dankzij de Bokashi-emmer van EM: Natuurlijk Actief! In deze eerste blog van een reeks blogs over de wonderlijke emmer nemen we je een zomer lang mee in de wondere wereld van het composteren. Onze ervaringen, tips en natuurlijk vorderingen zullen we regelmatig met je delen. Net als wij vind je composteren namelijk misschien een grote stap en veel moeite. Laten we kijken of dit echt klopt!

Effectieve micro-organismen: over fermentatie en dominantie

We geven graag wat achtergrond over het fermentatieproces van deze bokashimethode. Wil je liever geen technische details? Scroll dan gewoon verder! Effectieve Micro-organismen zorgen voor het opbouwen van populatie micro-organismen, zo leerden we van EM. Er zijn verschillende micro-organismen, maar de bekendste zijn misschien wel fermentatieve micro-organismen. Dee worden namelijk ook gebruikt bij de bereiding van bier, wijn en yoghurt. Fermenteren is natuurlijk helemaal in (denk aan mooie weckjars met kimchi en sauerkraut!), maar bestaat al eeuwen lang. Door fermentatie vermeerderen de micro-organismen zich, waardoor alcohol, zuur, antioxidanten, vitamines en enzymen vrijkomen. 

The good, the bad and the evil

Je hebt verschillende micro-organismen; simpelweg te verdelen in dominante Effectieve Micro-organismen, schadelijke micro-organismen en volgelingen. De volgelingen kijken wie de winnaar is (schadelijk of effectief) en passen zich vervolgens aan door de winnaar te imiteren. Grappig idee toch? In de EM (het middel dat voor de bokashi wordt gebruikt) zitten verschillende soort effectieve micro-organismen. Ze hebben allemaal een specifieke taak en versterken elkaars werking. Daarom kun je snel composteren op je balkon, met alleen keukenafval. Gelukkig bestaat EM niet uit een chemisch middel, maar wordt het in de vrije natuur verzameld of op natuurlijke wijze gekweekt. Geen modificering of manipulatie dus... Yes! Heel kort door de bocht bestaan de Effectieve Micro-organismen uit Fotosynthetiserende bacteriën (maken stoffen door zonlicht en warmte), melkzuurbacteriën (onderdrukken schadelijke organismen), gisten, actinomyceten (onderdrukken schadelijke schimmels en bacteriën), schimmels (zorgen voor fermentatie en onderdrukken stank). 

Bokashi: van keukenafval tot compost

Oké, genoeg achtergrondinformatie. Wat zei ik nou over die goeroe? Die Bokashi? Bokashi is het Japanse woord voor goed gefermenteerd organisch materiaal. Het is een alternatief of aanvulling voor compost en de ideale manier om in een kleine ruimte (zonder composthoop) toch te fermenteren. Door de effectieve micro-organismen vindt in de Bokashi-emmer fermentatie plaats en krijg je uiteindelijk 'bokashi'. Door bokashi in je planten te gebruiken, verhoog je het aantal vitamines en organische zuren in de bodem en is de bodem beter bestemd tegen schadelijke bacteriën en schimmels. Door de Effectieve Micro-organismen, die je in de bokashi-emmer doet door 'Bokashi-starter' bij je keukenresten te scheppen, zullen je keukenresten fermenteren in plaats van rotten. Daardoor krijg je ook geen stank - als het goed is!

Aan de slag!

Het 'proces' van composteren met de bokashi-keukenemmer is heel eenvoudig:

Doe dit net zo lang tot de emmer vol is en zorg dat je dagelijks het kraantje onder in de emmer even opendraait. Zo kun je het 'sap' aftappen. Dit sap kun je direct gebruiken als plantenvoeding, door het te vermengen met water (1/100). Je kunt het ook door het toilet spoelen; dit schijnt een soort natuurlijke ontstopper en ontgeurder te zijn. 

Als de emmer vol is zet je hem twee weken in je berging (of gewoon op het balkon), zodat het rustig kan fermenteren. Als je een Bokashiset bestelt krijg je twee emmers, zodat je ondertussen gewoon kunt doorgaan met composteren. 

Als de Bokashi klaar is, heeft het een zoetzure geur. De keukenresten zien er als het goed is nog hetzelfde uit. Ze kunnen vervolgens in de bodem van de tuin worden opgeslagen.  

Alles erin en gaan!

We zijn nog niet lang genoeg bezig om je het eindresultaat te laten zien. Daar volgt later een blog over. Tot die tijd gooien we onze keukenresten in de emmer. De volgende resten mogen erin: 

Waarom kiezen we voor Bokashi? Voor- en nadelen

We zijn al een tijdje opzoek naar een compostmethode die voor ons werkt. We hebben geen tuin of park in de buurt waar we onze etensresten kunnen brengen, dus moesten het tot nu toe bij het gewone afval gooien. Zonde, want tijdens het rotten komen er schadelijke stoffen vrij én de etensresten worden vaak verbrand. Met een beetje geluk opent in Amersfoort binnenkort een heuse Stadwormerij en kunnen we onze compost gewoon inleveren (zodat we er zelf niets mee hoeven te doen), maar tot die tijd lijkt deze Bokashi-emmer een ideale oplossing. Misschien bevalt het zelfs zo goed dat we niets anders nodig hebben!

Het grote verschil tussen Bokashi en compost is dat er minder CO2-uitstoot nodig is en dat het na 6-8 weken al klaar is (terwijl compost na 1 jaar pas op zijn best is). Ook komen er volgens EM geen schadelijke stoffen vrij. We hebben ook gekeken naar compostmethoden met wormen, maar hebben hier toch (nog) niet voor gekozen. In womencompost kun je niet alle soorten restjes gooien en bovendien lijkt het ons meer onderhoud te vergen (hoewel Wasteland Rebel dat niet zo ervaart). Nadeel is natuurlijk dat de emmer van plastic is en dat de Bokashi-starter in een plastic zak zit. We hebben een 2-kilozak en hebben uitgerekend daar zeker een jaar mee te doen. De hoeveelheid plastic die we dus 'verspillen' is relatief klein ten opzichte van de oplossing die het biedt en het feit dat onze etensresten niet zomaar in de verbrandingsoven zullen verdwijnen.