Vandaag stuitte ik op dit artikel van Stephen Buranyi voor The Guardian en ik raad het iedereen die Engels kan lezen aan om te lezen. Bij deze zin "It is the colourful yet banal background material of modern life. Each year, the world produces around 340m tonnes of the stuff, enough to fill every skyscraper in New York City." wist ik al dat het een artikel met inhoud zou worden, en niets was gelukkig minder waar. Hierbij wat pinpoints uit het artikel (het is een behoorlijke long-read), maar neem zeker even de tijd om het originele artikel te lezen. 

Wat ik interessant vond was dat een campagneleider van Friends of the Earth, een grote milieu-organisatie, aangaf dat ze pas in 2016 met een plasticcampagne kwamen. En dat Greenpeace pas in 2015 een toegewijd plastic team had. Want het probleem is natuurlijk al langer aan de gang. Stephen Buranyi geeft ook aan dat in 2015 al genoeg bekend was over het plasticprobleem, maar dat er nog nauwelijks mensen waren die zich er boos om maakten (behalve yours truly natuurlijk). Dit zien wij ook: de hoeveelheid mensen die het probleem ziet is énorm gestegen! En dat terwijl onderzoekers in de jaren negentig al opmerkten dat 60-80% van het afval in de oceanen niet-afbreekbaar plastic was, en dat de hoeveelheid plastic die aanspoelde aan het toenemen was.

Sharing is caring? 

Hoe kwam het dan dat het algemene publiek niet echt leek te caren? Volgens Chris Rose ligt dat aan de gedachten van consumenten over plastic: "For most people, plastic seemed easy to grasp. It was the things people purchased and threw away. People could see it and touch it, and in a way it felt like it was under control. Even if people weren’t doing anything about the problem, they felt they could if they really wanted to – and in the most immediate way possible, by simply picking it up and putting it in the bin." Verderop in het artikel komt de auteur tot eenzelfde conclusie: "But unlike climate change, which seems vague, vast, and apocalyptic, plastic is smaller, more tangible, it is in your life right now".

Toch lijkt het erop dat de aandacht voor plastic nog nooit zo groot is geweest en dat, in tegenstelling tot andere issues, mensen op zoek zijn naar antwoorden en oplossingen. De auteur van het artikel vergelijkt het een beetje met de acties tegen zure regen van drie decennia geleden: "A great wave of public anger is pushing those in power to eliminate a single substance from our collective life – and with big commitments already secured, the signs seem promising".

Een groter probleem dan we denken

Maar het probleem is groter dan we misschien denken, aldus de auteur. En dat komt vooral doordat plastic eigenlijk symbool is voor onze hele wegwerpmaatschappij. Het materiaal is supergoedkoop en daarom echt een gemaksproduct (denk aan verpakte broodjes, rietjes etc.). We moeten dus niet alleen naar het materiaal kijken, maar naar de hele maatschappij. Of, in de woorden van Buranyi: "To take on plastic is in some way to take on consumerism itself. It requires us to recognise just how radically our way of life has reshaped the planet in the span of a single lifetime, and ask whether it is too much".

Één van de momenten waarop dit duidelijk zichtbaar werd, was toen het microplasticprobleem (vooral in Engeland) heel veel aandacht kreeg. In producten uit de supermarkt, maar ook in producten van duurzaam beoordeelde merken zoals The Body Shop, bleken ineens hele kleine stukjes plastic te zitten! Will McCallum van the Engelse Greenpeace plasticcampagne verklaart waarom dit ineens zoveel aandacht kreeg:  “It was a design decision, a design flaw really,” he said. “It led people to ask, ‘How did this happen?’”. Het gevolg? Er kwam politieke reactie (een kleine ban op bepaalde microplastics) en het debat over plastics was begonnen. De plastics in kleding kwamen aan het licht - en het probleem van plastics in autobanden dat nog veel groter bleek te zijn.

Foto via Unsplash

Politieke actie tegen plastic in de jaren zeventig

Maar dit gebeurde ook al veel eerder. Na een uitleg over het ontstaan en de ontwikkeling van plastics (die je overigens ook in ons boek kunt vinden) vertelt de auteur dat in 1969 een artikel van The New York Times omschreef dat afval - en de hele wegwerpcultuur die was ontstaan rondom goedkoop plastic - een milieuprobleem kon worden. Hierop, mede dankzij Earth Day, volgde een belasting op plastic flesjes in New York in 1971, een debat over het verbannen van alle niet-inleverbare flesjes in 1973 in het Congres en een algehele plastic flesjesban in Hawaii in 1977. Maar dit liet de plasticindustrie niet zomaar gebeuren. De eerste maatregel, de New Yorkse heffing, was bijvoorbeeld bij de Supreme Court verworpen dankzij een rechtszaak van the Society for the Plastics Industry. De reden? "unfair treatment". Hetzelfde gold voor de overige maatregelen: lobby lobby lobby.

Hoe de industrie het debat veranderde

Na dit succes besloot de (olie en chemische) industrie om het anti-plasticsentiment verder af te breken. Dit deden ze op twee manieren. Ten eerste verschoven ze de verantwoordelijkheid voor (zwerf)afval van de producent naar de consumenten: onverantwoordelijke individuen waren volgens hen het ''echte probleem'. Niet de producenten die massaal wegwerpproducten in de markt zetten. In een vakblad promootten ze dit zelfs met de kop 'Guns Don't Kill Peoplé'. Great. Daarnaast startten ze non-profit organisaties zoals Keep America Beautiful om de boodschap dat mensen vervuiling veroorzaken en mensen het dus ook kunnen stoppen te verspreiden.

Schuld bij de produconsument 

Ten tweede introduceerden ze 'household recycling', ofwel thuisrecycling. Grote merken zoals Coca Cola vonden het maar al te top om het idee te supporten dat recycling hun producten van de vuilnisbelt konden weerhouden - en dat het dus een goede oplossing was voor het plasticprobleem. De American Plastics Council claimde zelfs dat plastic het 'meest gerecyclede materiaal' zou zijn in 2000.  En dat terwijl plastic niet zomaar te recyclen is. Daarover lees je meer in ons boek, maar ook in verschillende artikelen op ons blog (handig om even de zoekfunctie te gebruiken!). Toen in 1980 duidelijk werd dat plasticrecycling niet echt een booming business was, stapte de publieke sector in, met heel veel subsidies. Ondertussen gingen de bedrijven gewoon door met het produceren van massa's plastic en dachten consumenten dat het probleem verholpen was. Of, zoals in het artikel beschreven: "To this day, some environmental campaigners refer to household pickup as “wish-cycling”, and recycling bins as a “magic box” that assuages people’s guilt without really helping much".

Recycling is (écht!) niet de oplossing

Ook wetenschappers, waaronder Roland Geyer, zijn het er over eens: recycling gaat niet simpelweg de hoeveelheid plastic in de wereld verminderen. Niet alleen omdat we dan alsnog blijven consumeren in een wegwerpmaatschappij, maar ook omdat recycling van plastic simpelweg niet goed genoeg is - en je dus altijd nieuwe (virgin) plastics nodig hebt. Sterker nog, een recent rapport van de World Economic Forum voorspelt dat in 2050 20% van de wereldwijde olie voor het maken van plastic is bestemd. Toch zien wetenschappers, en de auteur van het artikel, nog steeds positieve punten aan het probleem: "If plastic is a microcosm of all of our other environmental problems, then following that logic, so are the solutions. In just a few short years, scientific evidence of the environmental damage done by plastic has spurred people to organise, pressured governments to regulate, and even been noticed by fossil fuel corporations. Customers asked for less packaging at the supermarket, and within a year BP was predicting that, as a result, by 2040 the industry would be producing 2m fewer barrels of oil per day. Our obsession with plastic has registered. In the much larger battle over climate change, the plastic backlash could end up being a small but energising victory, a model for future action".

Nicky & Jessie

Iets te vertellen? Laat een reactie achter (leuk!) of mail! 

Volg ons op Facebook: facebook.com/hetzerowasteproject/

Volg Nicky op Instagram: instagram.com/hetzerowasteproject en Twitter: @Nickyemmajohn

Volg Jessie op Instagram: instagram.com/anewzero en Twitter: @JessieAnz