De twee belangrijkste elementen waarop duurzame sneakers zich onderscheiden van 'reguliere' sneakers zijn productie en materialen. Ten eerste wil je dat de schoenen onder eerlijke en schone omstandigheden worden gemaakt, liefst ook nog zo lokaal mogelijk. Ten tweede wil je dat de materialen die gebruikt worden zo min mogelijk impact hebben.

De productie van verreweg de meeste schoenen (tussen de 80 en 90%) vindt plaats in Azië. Fabrieken in China, Bangladesh of India kunnen voor een enorm lage prijs producten maken. Dat kan alleen maar omdat ze die kosten verhalen op de aarde én op hun medewerkers. Dat betekent bijvoorbeeld dat mensen onder gevaarlijke omstandigheden werken, veel te veel uren maken, niet of te weinig betaald krijgen, geen basisvoorzieningen zoals stroom, water en een veilige slaapplaats hebben, dat kinderen worden ingezet, en dat het medewerkers wordt verboden zich te verenigen. Er wordt door grote merken ook vaak voor Azië gekozen, omdat daar geen of minder strenge regels zijn. Dat maakt het makkelijker om schadelijke materialen te gebruiken en te dumpen, natuurlijke hulpbronnen uit te putten en CO2 uit te stoten zonder consequenties.

Naast productie van sneakers is het ook belangrijk te kijken naar welke materialen er worden gebruikt. Het verbouwen of winnen van sommige materialen is heel intensief en vervuilend. Daarom kiezen duurzame merken bijvoorbeeld voor biologisch katoen (dat verbouwd wordt zonder pesticiden en zonder uitputting van land) in plaats van voor regulier katoen. Mijn voorkeur gaat altijd uit naar duurzaam geproduceerde natuurlijke materialen, maar in bijna alle sneakers vind je ook plastic terug. Het is dan belangrijk dat er in elk geval zoveel mogelijk echt gerecycled plastic wordt gebruikt (waar geen nieuwe aardolie voor gewonnen hoeft te worden) en dat dit zoveel mogelijk aan de binnenkant van de schoen wordt gebruikt. De zool sluit namelijk het hardst en geeft dus de meeste microplastics af.

Soms kom je een pareltje tegen die je wel móét delen. Dat hadden we met de Larch Lizzard Vegan sneakers van EKN, die verkocht worden in de vegan webshop Sneakerpappie. Toen de Duitse Noel, oprichter van het merk EKN, op zoek was naar schoenen die pasten bij zijn stijl, kwam hij alleen slecht gefabriceerde synthetische schoenen tegen die vaak de hele wereld over verscheept worden. Hij kon geen Europese sneakers vinden die gemaakt waren van duurzame materialen én pasten bij zijn persoonlijke stijl. Daarom besloot hij zelf aan de slag te gaan. Het resultaat? Een sneakercollectie van biologische materialen, zónder gevaarlijke chemicaliën en voor een eerlijke prijs voor iedereen in de keten. Deze sneaker is handgemaakt in Portugal van gerecycled rubber, een EVA zool en gerecycled PET. Wij snappen wel dat dit een bestseller bij Sneakerpapie is, want door de chunky zool loopt hij héérlijk. 

Naast dat we het super fijn vinden dat deze sneakers op een eerlijke manier in Europa worden geproduceerd, is het ook goed om te weten dat je hiermee een klein merk én eerlijk betaalde werkers support. In 2011 waren de eerste sneakaers geproduceerd, inmiddels heeft EKN een hele collectie. Het water dat bij het productieproces komt kijken is na productie geen chemisch afvalwater, maar kan gewoon gebruikt worden in de landbouw.  

Komrads maakt sinds 2015 duurzame sneakers. De Belgische ondernemers bliezen nieuw leven in een Sovjet-sneaker die tot 2009 werd gemaakt in Slowakije. Ze hebben deze schoenen volledig verduurzaamd met als doel om een zero impact sneaker te maken. De schoenen worden nog altijd in Europa gemaakt, onder eerlijke omstandigheden, waarbij gebruik wordt gemaakt van duurzame en gerecyclede materialen. 

Wat ik supertof vind aan de Komrads APL is dat de toplaag van ecologisch appelleer gemaakt wordt. Dit vegan leer wordt gemaakt van afval uit de appelsapindustrie (de schil en klokhuis). De zool is gemaakt van 100% gerecycled rubber, zo hoeft er geen regenwoud gekapt te worden voor rubberplantages, want dat gebeurt elk jaar op grote schaal. Verder gebruiken ze gerecycled katoen, gerecycled PET (in de veters en binnenkant) en gerecycled carbon en polyurethane foam voor de binnenzool. Doordat de zool aan de buitenkant dus niet van plastic is, scheelt dat enorm veel microplastics. De binnenzool slijt namelijk veel minder hard dan de buitenkant.

Inmiddels hebben zowel Jessie als mijn vriend als ik een paar Komrads. Ze zitten comfortabel en lopen goed. 

Zijn de chunky sneakers niet helemaal jouw ding? Dan hebben we een tof merk voor je: BEFLAMBOYANT. Dit merk spotten we ook bij vegan webshop Sneakerpappie en komt oorspronkelijk uit Spanje. Jorge en Tatiana uit Galicië (Noord-West Spanje) waren altijd al natuurliefhebbers (niet zo gek als je in zo'n mooie omgeving woont en de gevolgen van natuurbranden in je achtertuin merkbaar zijn), sneakerfreaks en zelfbenoemde zero waste warriors. Het opzetten van een duurzaam schoenenmerk, BEFLAMBOYANT, was dus een logische stap. Zonder enige kennis van de mode-industrie maar mét een flinke dosis enthousiasme besloten ze de modewereld te veranderen. We like! De productie van de schoenen vindt plaats in Galicië en Portugal, in samenwerking met lokale ambachtslieden die gebruik maken van eeuwenoude technieken en duurzame materialen. De designs van BEFLAMBOYANT zijn bewust tijdloos, zodat je jarenlang van je schoenen kunt genieten. En bij elke schoen hoort een verhaal. Zo is de BEFLAMBOYANT UX68 Noir geïnspireerd op het zwarte as dat overblijft na verwoestende bosbranden in Galicië. Het is een eerbetoon aan alle bomen die verloren zijn gegaan. 

BEFLAMBOYANT vindt niet dat ze perfect is als merk, daarom vragen ze continu naar feedback van hun klanten. Toch komen ze wat ons betreft al aardig in de buurt, zeker op het gebied van transparantie. Op hun website lees je alles over de BEFLAMBOYANT sociale missie, de materialen en het productieproces. Zo draagt het merk het PETA Vegan-certificaat, het GRS (Global Standard Recycled) label en het OEKO-tex label. De schoenen zijn gemaakt van gerecycled katoen, rPET, chroomvrij microfiber, upcycled garen en gerecycled foam. De zool is gemaakt van gerecyclede rijstschillen (!) en rubber. En niet onbelangrijk: ze zitten ook nog eens superlekker. 

De sneakers van Woden zijn één van de eerste duurzame schoenen die ik tegenkwam. De schoenen uit Scandinavië (Woden staat voor 'Works of Denmark') worden sinds 2013 volgens de gedachte van reduce, reuse en recycle gemaakt. Dat sprak me natuurlijk direct aan. Waar mogelijk vermijden ze synthetische materialen. In plaats daarvan kiezen ze voor natuurlijke, milieuvriendelijkere materialen. De schoenen worden grotendeels in Vietnam gemaakt, waar Woden streng toeziet op de productie en arbeidsomstandigheden. De HIE ('Handmade in Europe') collectie wordt volledig in Portugal gemaakt.

De binnenzolen zijn bijvoorbeeld van kurk, wat niet alleen superduurzaam, maar ook heel comfortabel is. Voor de buitenzool wordt gerecycled rubber gebruikt, in combinatie met natuurlijk rubber en een deel conventioneel rubber. Het meest Scandinavische element is misschien wel het visleer dat op alle schoenen terug te vinden is. Dit wordt gemaakt van zalmhuid, een afvalstroom uit de visindustrie, en wordt CO2-neutraal gelooid. Verder wordt er - afhankelijk van het model sneaker - onder andere gebruik gemaakt van fifty (polyester dat voor 50% van gerecyclede PET-flessen wordt gemaakt) en van leer.

Persoonlijk zijn de sneakers van Woden mijn favoriet, omdat ze een goede combinatie van stevigheid en verende zolen bieden. Een perfect alternatief voor bijvoorbeeld Nike Airmax.

Het zijn niet echt streetstylesneakers, maar eerder gympies die je lekker in de zomer kunt dragen. Toch kunnen de Bamburista sneakers niet in het lijstje ontbreken. Deze duurzame bamboo sneakers zijn gemaakt van stof en natuurrubber. Het stof heet BmGuya en bestaat uit 100% bamboe, zonder synthetische toevoegingen. De makers van Bamburista zijn drie Nederlandse zussen: Jessica, Lisa en Claire. Zij hebben een methode gevonden waarmee je bamboecanvas kunt maken zónder toevoegingen van nare chemicaliën die het milieu belasten. We like! Ook de zool is natuurlijk; gemaakt van natuurrubber en dankzij de flexibiliteit lekker om op te lopen. De lijm van Bamburista is op waterbasis... Aan alles is gedacht. De schoenen worden gemaakt in Europa. 

Bamburista heeft verschillende modellen: van lage sneakers tot hoge sneakers. En dat alles komt in heerlijke kleurtjes. Van zachte zandkleuren tot vrolijk mosgroen. Superfijne stappers voor de zomer dus. En wel zo fijn dat er geen dieren, geen plastic, geen onnodig transport en geen elastaan aan te pas hoeft te komen! 

Flamingos life wil met hun vegan schoenen bijdragen aan de oplossing van de ecologische crisis, de vegan gedachte uitdragen en de mode-industrie transparanter maken. Dat doen ze door schoenen te maken van natuurlijke materialen. Die produceren ze in Spanje, onder eerlijke omstandigheden. Vanuit de gedachte van radicale transparantie kun je alles terugvinden over het productieproces en de materiaalkeuzes voor de schoenen. Ook houden ze precies bij hoeveel water, CO2 en PO4 ze met elke collectie besparen ten opzichte van conventionele sneakers.

Twee jaar geleden is Flamingos overgestapt van plastic vegan schoenen naar natuurlijke vegan schoenen. Ze hebben een veganistisch leer ontwikkeld, gemaakt van maïsafval dat gebruikt wordt voor de buitenkant van de sneakers. Verder gebruiken ze bamboe voor de voering en gerecycled en natuurlijk rubber voor de zool. Voor de canvas sneakers wordt gebruik gemaakt van biologisch katoen en hennep. In sommige modellen wordt gebruik gemaakt van gerecycled plastic in de binnenzool, bij andere modellen is de binnenzool van kurk.

De schoenen van Flamingos life voelen heerlijk soepel aan en bieden genoeg stevigheid om lekker te lopen.   

Het Zweedse merk Humans Are Vain (HAV) bestaat nog niet zo lang. In November 2019 maakte co-founder Chris de overstap van fast-fashion in London naar eerlijke mode in Zweden. HAV maakt sneakers en andere items van vegan en duurzame materialen, zoals ananasbladeren. De sneakers worden gemaakt in Portugal en Zweden, onder eerlijke omstandigheden.

Het tofste aan HAV vind ik dat alle producten circulair ontworpen zijn en volledig gerecycled kunnen worden. Daarnaast wordt de CO2-uitstoot tijdens productie zo laag mogelijk gehouden en kiest het merk voor gerecyclede of ecologische materialen. Je kunt van elke schoen precies terugvinden welke materialen er gebruikt zijn. Dat is bijvoorbeeld ananasleer, gerecycled PET, gerecycled rubber en maïsvezels. 

Zijn je schoenen toch helemaal versleten? Je kunt ze terugsturen naar HAV voor hun Recycle Project. Ze kunnen de zolen helemaal opnieuw gebruiken en zorgen ervoor dat de rest van de schoen ook niet op de afvalhoop terecht komt. De producten zijn zo gemaakt dat ze volledig gerecycled kunnen worden. En jij krijgt 25% korting op je volgende paar schoenen!

Misschien wel de bekendste duurzame sneakers zijn die van het Franse merk Veja. Sinds 2005 produceren zij eerlijke, duurzame schoenen. De schoenen worden gemaakt in Brazilië, in een fabriek waar medewerkers eerlijk loon krijgen, onder goede omstandigheden werken en goede huisvesting faciliteren. Veja maakt gebruik van verschillende materialen die ze lokaal inkopen, zoals biologisch katoen voor de voering en amazonian rubber (dat Veja inkoopt voor twee keer de marktprijs) voor de zool. Verder wordt er gebruik gemaakt van gerecyclede PET-flessen en ecologisch gelooid leer. Op dit moment is ongeveer een derde van de schoenen vegan.

Wat ik heel goed vind aan Veja is dat ze enorm transparant zijn in hun keuzes en kosten. Je kunt allerlei rapporten, testen en zelfs offertes terugvinden op de website. Ik vond het interessant om te lezen dat Veja in een fabriek in China heeft gevraagd wat het zou kosten om de schoenen daar te laten maken, dat kon voor ruim drie keer minder (5,30 euro) dan dat ze nu betalen (18,21 euro). Dat is dus de prijs voor sociale en ecologisch verantwoorde materialen en processen. En dat is dus precies de reden dat ik het zo zuur vind dat je nu knock-off Vejas kunt kopen bij fast fashion schoenenwinkels...

Vejas met een leren buitenkant zijn wat stugger als je ze net hebt, je moet ze echt even inlopen. Daarna zul je er nog jaren plezier van hebben, Jessie heeft haar eerste paar Vejas een paar jaar intensief gebruikt en vond het daarna nóg moeilijk om er afscheid van te nemen!